غافلگیری سفته‌بازان در مواجهه با بخشنامه میرداماد

تحولات هفته‌های اخیر نشان می‌دهد، پتانسیل بروز جهش در قیمت ارزهای خارجی وجود ندارد و بازار، با نقش‌آفرینی ارزهای صادراتی در پی بخشنامه بانک مرکزی، مسیر تعادلی خود را از سر گرفته است.

قیمت در بازار ارز در ماه‌های اخیر روند افزایشی داشته و مجدد وارد کانال ۳۰ هزار تومانی شده است. شاید همین ابتدای امر، بتوان سرمایه‌گذاری در بازار ارز را به عنوان یکی از کم‌بازده‌ترین گزینه‌ها طی ۲ سال اخیر معرفی کرد. بازاری که نسبت به سقف تاریخی خود (رکورد ۳۲ هزار تومانی دلار) در ۲۸ مهرماه ۱۳۹۹، بازدهی تقریباً صفر نصیب سرمایه‌گذارانش کرده است.

با این وجود، طی هفته‌های اخیر نرخ ارز در بازار آزاد پس از نزدیک شدن به رکورد تاریخی‌اش، با بخشنامه‌ای از سوی بانک مرکزی مواجه شد. بخشنامه‌ای که به گفته معامله‌گران بازار غیررسمی، موجب کاهش اثرپذیری قیمت‌ها از ذی‌نفعان افزایش نرخ و موجب تعادل بازار شد.
خرید و فروش توافقی در صرافی‌ها
بانک مرکزی از بیست و دوم خردادماه سال جاری با هدف تنظیم بازار ارز و تسهیل بازگشت ارز حاصل از صادرات، امکان معامله توافقی اسکناس ارزهای خارجی در صرافی‌های مجاز را برقرار کرد. بخشنامه‌ای که کمی بعد به بازار متشکل ارزی هم تسری پیدا کرد و امکان معاملات عمده ارزهای خارجی به صورت اسکناس نیز با نرخ‌های توافقی فراهم شد.
غافلگیری سفته‌بازان در مواجهه با بخشنامه میرداماد

غافلگیری سفته‌بازان در مواجهه با بخشنامه میرداماد

بخشنامه‌ای که در اولین روز تابستان، علی صالح‌آبادی رئیس کل بانک مرکزی درباره آن می‌گوید: «در مورد معامله ارز در سطح بازار، فعالان و صرافان انتظار داشتند که امکان انجام معاملات با نرخ توافقی را فراهم کنیم که بانک مرکزی در تعاملی که با کانون صرافی‌ها و صرافی‌های معتبر و صادر کنندگان داشته، به جمع‌بندی رسید که بازار توافقی عرضه و تقاضای ارز را راه انداری کند. بر این اساس، امکان معاملات توافقی ارز در صرافی‌ها فراهم شد.»
البته صالح‌آبادی به صورت ضمنی این را هم گفته است که با توجه به وضعیت مطلوب صادرات نفتی و غیرنفتی و برگشت ارز حاصل از آن به چرخه تجاری کشور، تقاضای حواله‌جات ارزی در سامانه نیما با روند خوبی در حال پوشش دادن است.
‌به تازگی، دبیرکل کانون صرافان کشور در واکنش به بخشنامه مذکور اظهار کرد: «در گذشته ممنوعیت خرید و فروش توافقی ارز داشتیم و بر این اساس خیلی از صادرکنندگان نمی‌توانستند ارز خود را بفروشند؛ اما با مصوبه اخیر بانک مرکزی، هم صرافی‌ها برای تعیین قیمت خرید مختارند و هم صادرکنندگان برای تعیین قیمت فروش اختیار دارند. با اجرای بخشنامه خرید ارز توافقی، حجم بسیار زیادی ارز حاصل از صادرات که در چرخه صرافی‌ها وارد نمی‌شد، ورود کرد.»
سلطانی‌زاده افزود: «زمانی که نرخ ارز توافقی شد، تعداد صادرکنندگانی که برای فروش ارز به صرافی‌ها مراجعه می‌کردند، بیشتر شد و با اطمینان خاطر افراد از تأمین ارز، خریدار کم شد. در نتیجه عرضه بر تقاضا پیشی گرفت و شاهد تعدیل قیمت بودیم. هجوم مردم برای خرید در هفته‌های گذشته کاهش داشته و از خرید احساسی پرهیز کردند.»
بررسی‌های خبرنگار مهر نشان می‌دهد، در مقاطعی که انتظارات تورمی به صورت مقطعی روند بازار ارز را دچار تلاطم می‌کند و موجی از نگرانی را به بازار کالاها و خدمات نیز سرایت می‌دهد، مدیریت روند مذکور اهمیت بسزایی دارد.
معاملات اسکناس، منشأ تلاطمات در بازار ارز
برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند، بخشنامه بانک مرکزی مبنی بر معامله توافقی اسکناس ارز، تاکنون روند افزایشی خردادماه در بازار ارز را متوقف کرده و تلاطمات را به حداکثر رسانده است.
این گروه قائلند، در صورتی که بانک مرکزی از توان تأمین ارز در بازار نیما اطمینان دارد، بنابراین معاملات اسکناس یکی از مهم‌ترین محل‌های تلاطمات در بازار ارز است و این بخشنامه می‌تواند نوسانات هیجانی را به حداقل برساند.
کاهش نقش دلالان در شکل‌گیری قیمت‌ها
در همین زمینه یکی از فعالان بازار ارز در محدوده میدان فردوسی به خبرنگار مهر درباره اثر بخشنامه بانک مرکزی بر تحولات بازار گفت: «در مقاطعی که اخبار منفی از مذاکرات هسته‌ای، میزان کسری بودجه و فروش نفت در بازار فراگیر می‌شد، نرخ‌ها روند صعودی پیدا می‌کرد. اغلب این نرخ‌ها را برخی واسطه‌ها اعلام می‌کردند که عمدتاً بازیگر رسمی مثل عوامل صرافی‌های مجاز نبودند. این افراد بر اساس اطلاعات پشت پرده و کیفیت معاملات فردایی، جو بازار را متشنج می‌کردند.»
وی ادامه داد: «پس از بخشنامه معامله توافقی ارز، دو اتفاق مهم در بازار رخ داد. نخست اینکه متقاضیان ارز بیشتر به صرافی‌ها مراجعه می‌کنند و درگیر اعداد و ارقام غیررسمی اعلامی در کوچه و خیابان نمی‌شوند که معامله اسکناس جعلی را هم به حداقل می‌رساند. در ثانی به نظر می‌رسد، شدت گرفتن عرضه ارز صادراتی نسبت به تقاضای ارز، بازار را به یک ثبات نسبی رساند و از ابتدای تابستان تاکنون بازار تلاطم شدید را تجربه نکرده است.»
بر اساس آنچه مطرح شد، شناسایی عوامل و زمینه‌های تحولات در بازار ارز از اهمیت بسزایی برخوردار است. عواملی که در مقطع کنونی، بیشتر در بازار اسکناس و معاملات غیررسمی و کم عمق این بخش به چشم می‌خورند و بر اساس بخشنامه بانک مرکزی، ارزهای صادراتی در آن نقش‌آفرین و تعدیل‌کننده شده‌اند.
با این تفاسیر، عمده تحولات بازار ارز در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد، پتانسیل جهش و بروز شوک در این بازار وجود ندارد و بازار ارز ضمن سپری کردن مسیر تعادلی و بنیادی خود، سیگنال نگرانی به فعالان اقتصادی ارسال نمی‌کند.